İçinde yaşadığımız mavi kürede geçtiğimiz 2023 senesinde  yenilenebilir enerji kapasitesinde %14'lük bir artış görüldü. Sürdürülebilir ivme, yenilenebilir enerjinin 2025'e kadar fosil yakıt ve kömürü geçerek en büyük elektrik kaynağı haline gelmesini sağlayabilir.Ancak, enerji talebi büyümesi kapasiteyi geride bırakıyor. Bu, fosil yakıtlara olan küresel bağımlılığın artmaya devam ettiği ve 2023'te tüketimde %1,5'lik bir artış olduğu anlamına geliyor.

FİLLER VE ÇİMENLER

Guardian gazetesi bu sene 2024 Ocak ayında tam tarihi ile 9 Ocak’ta, devletlerin güvenliğini nasıl baltalayabileceğine odaklandı. Ancak askeri harcamalar veya savaş gibi ulusal güvenlik tercihlerinin iklim üzerinde nasıl bir etkiye sahip olabileceğini ve böylece kolektif güvenliğimizi nasıl baltalayabileceğin dikkat çeken yazının yer aldığı  haber ve makalenin  başında şu cümleye yer vermişti  “Küresel emisyonların %5'inden fazlası çatışma veya askeriyeyle bağlantılıdır ancak ülkeler gerçek ölçeği gizlemeye devam ediyor” üzülerek  tanık olduığumuz bir sonuç. Bu her savaş için geçerli. Ve Savaşlar için her zaman geçerli olabilecek bir deyimdir ! Filler  tepişiyor , çimler eziliyor.
Askeri, siyasi ve dini liderleri ve öngörülemez kararları ile yönetilen çok kültür ve geleneğe sahip , çok din ve mezhepli farklı  etnik yapıları bünyesinde bulunduran ve şu anda her an artan gerilim nedeni ile adeta patlamaya hazır saatli bombaya dönmüş Ortadoğu Coğrafyasına çevirsek gözümüzü yeter. Balistik füzeler, dronelar jetler ve bilimum saldırı ve savunma  hava araçları  Ortadoğu coğrafyasında çatışma ,gerilim bölgeleri yol  güzergahlarında havada uçuşuyor.Uluslararası toplumun çıkarlarının üzerinde çıkar odaklı dış politikaların hüküm sürdüğü bir küresellik olgusu ve bölgesel karışıklık,kargaşa ve savaşlar karbonsuzlaştırma konusunda tersine hareket eden bir süreç ve karbon ayak izi giderek büyüyor. 

Tabi burada misilleme için İsrail ,İran'ın nükleer tesislerine mi yoksa petrol tesislerine mi saldıracak diye bir ikilemi konuşuyor olmak düşündürücü. Bu konuda Dünyanın yüreği ağzında. Zira ikisi de birbirinden kötü senaryolar olarak değerlendirilmekte. Zira tüm karbonsuzlaştırma ve iklim düzeltme çabalarına rağmen Dünya henüz net sıfıra ve fosil yakıtları tamamı ile bırakmaya  hazır değil ama  bölgesel ve küresel barışı tesis etmek ve net sıfıra hazır olmak zorunda . Yoksa Paris iklim anlaşması hedefleri hak getire . 

Sürdürülebilirlik tutkusunu eyleme dönüştürmek konusunda adımlar atılmazsa sofistike kelimeler  sadece temcit pilavı gibi sürekli bize sunulan aynı yemek kıvamında kalıyor. Net sıfır hedeflerine ulaşmaktan insan haklarını korumaya, çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) meselesinin halli için kurum ve  kuruluşlar  stratejilerini gözden geçirerek yeni fırsatları açığa çıkarmak için iş modellerini dönüştürüyor ama kafaların bir kısmı hala tamamı ile dönüşmüyor , dönüşemiyor. Karbon ayak izini düşürmenin ciddiyeti kavranmazsa dünyalıların yaşayacağı zorlukların ölçeğinin  kavranması için daha fazla farkındalık ve bunun yanısıra doğru teknolojiyi ve doğru becerileri bir araya getirmek gerekiyor.

Tüm bu söylediklerimiz umutsuzluk yaratmasın zira  karbonsuzlaştırma konusunda gecesini gündüzünü birbirine katarak çalışanlar ve bu konuda çalışmalar da var . Biraz konuya yönelik konuşalım söz edelim. 

KARBONSUZLAŞTIRMAYA DAİR  BİR KAÇ SATIRARASI 

Karbonsuzlaştırma, dünyanın iklim değişikliğini ele alma ve daha sürdürülebilir bir enerji sistemine geçiş yapma acil ihtiyacıyla boğuşurken son yıllarda önemli bir ivme kazanan bir terimdir. Karbonsuzlaştırmanın tarihsel bağlamını, alandaki önemli isimleri, bu hareketin etkisini, gelişimine katkıda bulunan etkili kişileri, karbonsuzlaştırmaya ilişkin çeşitli bakış açılarını ve bu önemli konuyla ilgili gelecekteki olası gelişmeleri keşfetmenin zamanı geldi.

Karbonsuzlaştırma, karbon emisyonlarını azaltmayı ve iklim değişikliğinin etkisini hafifletmeyi amaçlayan daha geniş karbonsuzlaştırma hareketinden kaynaklanan bir kavramdır. Terim, iklim krizine çözüm bulmada yenilikçiliği ve yaratıcılığı vurgulayan karbonsuzlaştırmaya yönelik yeni veya özgün bir yaklaşımın ifadesidir.  Bu yaklaşım kritik öneme sahiptir çünkü geleneksel karbonsuzlaştırma yöntemleri sorunun ölçeğini yeterince ele almak için yeterli çevikliği ve dinamizmi gösteremekte gecikmekteler.

Karbonsuzlaştırma alanındaki önemli isimler arasında sürdürülebilir enerji ve iklim eylemi davasının ilerlemesinde etkili olan araştırmacılar, akademisyenler ,politika yapıcılar, kanaat önderleri, girişimciler ve aktivistler yer almaktadır. Bu kişilerden biri, yenilenebilir enerji ve elektrikli araçlar için açık sözlü bir savunucu olan Tesla ve SpaceX CEO'su Elon Musk'tır. Musk'ın enerji depolama ve taşıma için son teknoloji geliştirme çalışmaları, fosil yakıtlardan uzaklaşma geçişini hızlandırmaya yardımcı oldu.Karbonsuzlaştırma alanında bir diğer etkili isim ise Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) İcra Direktörü Dr. Fatih Birol'dur. Dr. Birol, karbon emisyonlarını azaltmak ve daha sürdürülebilir bir enerji sistemine geçiş için acil eylem çağrısında bulunan öncü bir ses olmuştur. Araştırmaları ve savunuculuğu, iklim değişikliği ve enerji geçişi hakkındaki küresel politika tartışmalarını şekillendirmeye yardımcı olmuştur. Enerji konferanslarında çoklarca kere kısa söyleşi sohbetler gerçekleştirdiğimiz Dr.Fatih Birol ile olan anı  fotoğrafımızı da bu vesile ile bu çalışmama eklemiş olayım .

Karbonsuzlaştırmanın etkisi, ulaşım, enerji üretimi ve inşaat dahil olmak üzere ekonominin çeşitli sektörlerinde görülebilir. Ulaşım sektöründe, elektrikli araçların yükselişi ve pil teknolojisindeki gelişmeler, otomobil ve kamyonlardan kaynaklanan karbon emisyonlarını azaltmayı mümkün kılmıştır. Enerji üretiminde, güneş ve rüzgar enerjisi gibi yenilenebilir kaynakların artan kullanımı, fosil yakıtların yerini almaya ve sera gazı emisyonlarını azaltmaya yardımcı olmuştur. İnşaatta, yapı malzemeleri ve tasarımdaki yenilikler daha enerji verimli ve sürdürülebilir binalar inşa etmeyi mümkün kılmıştır.

Karbonsuzlaştırmanın olumlu etkisine rağmen, dikkate alınması gereken zorluklar ve potansiyel dezavantajları da yok dersek, hali hazırdaki küresel ve bölgesel koşullar  hali hazırdaki hali ile kaldıysa eğer  bu gerçekçi olmaz.  Temel zorluklardan biri, düşük karbonlu bir ekonomiye geçişi desteklemek için yeni teknolojilere ve altyapıya kayda değeri yatırım yapılması gerekliliğidir. Bu, fosil yakıt endüstrisindeki yerleşik çıkarların direncini aşmakta  önemli miktarda fon ve siyasi irade gerektirecektir. Dahası, karbonsuzlaştırmanın istihdam ve ekonomik istikrar için fosil yakıt endüstrilerine bağımlı topluluklar üzerindeki etkisine dair endişeler vardır. Kömür, petrol ve gazdan uzaklaşma, bu sektörlerdeki işçiler için iş kayıplarına ve işten çıkarılmalara neden olabilir ve sürdürülebilir bir ekonomiye adil ve hakkaniyetli bir geçişi destekleyen politikalara olan ihtiyacı vurgular.Elbette bu dezavantaj karbonsuzlaştırma çabalarından vazgeçmek için bir gerekçe olamaz. Düşük karbonlu bir ekonomiye adil ve sürdürülebilir bir geçişin gerekliliklerini yerine getirme iradesi ve eylemi bu dezavantaj ve beraberinde getireceği sorunları aşabilir.

Karbonsuzlaştırma patikası üzerinde, İşbirliği, çabaları ölçeklendirme ve kaynakları paylaşmada uluslararası ortaklıkların, kamu-özel sektör,politika yapıcılar ve akademi dünyasının ittifaklarının ve toplum odaklı girişimlerin önemi kulak ardı edilemeyecek şekilde güçlü bir  kolaylaştırıcı olmaya devam etmektedir. Bu nedenle, iklim değişikliğiyle mücadele ve sürdürülebilir bir gelecek güvence altına almak için akılcı politikalarla teknolojiye dayalı finans bileşenini dikkate alan işbirliği anlayışıyla bütünsel yani bütüncül  bir yaklaşım elzemdir . İklim değişikliğini hafifletmeye ve düşük karbonlu bir ekonomiye geçişte, karbonsuzlaştırma için kapsamlı, çok yönlü interdisipliner ve bütüncül   yaklaşım olmazsa olmazdır. 

Enerji yoğunluğunu azaltmak ve talebi daha etkin ,verimli ve etkili bir şekilde yönetmek, işletmelere ve hükümete eylemi hızlandırma fırsatı sunuyor. Özel sektör, enerji verimliliği teknolojilerini devreye sokma yolunda bütüncül ve dairesel modeller uygulamakta.

NETİCEİ TALEP 

Sonuç olarak, karbonsuzlaşma hala kademeli ilerleme kaydediliyor. Yenilenebilir enerji kapasitesinde güçlü bir büyümeye rağmen, enerji talebi arttıkça, fosil yakıtlara olan bağımlılığımız artmaya devam ediyor ve fosil yakıtlar hala enerji karışımına hakim.Karbonsuzlaştırma, iklim değişikliğinin acil zorluğunu ele almak için yeni ve yenilikçi bir yaklaşımı temsil eder. , iklim hedeflerine ulaşmada ve karbonsuzlaştırma  cesur eylemlere ihtiyaç var.Yaratıcılığı, yenilikçiliği ve iş birliğini vurgulayarak, bu hareket enerji üretme ve tüketme şeklimizde dönüştürücü bir değişime yol açma potansiyeline sahiptir. Ancak, önemli yatırım ihtiyacı ve fosil yakıt endüstrilerine bağımlı topluluklar üzerindeki etki de dahil olmak üzere dikkate alınması gereken zorluklar ve potansiyel dezavantajlar da vardır. 

İleriye dönük olarak, çok çeşitli paydaşlarla etkileşime girmeye devam etmek ve düşük karbonlu bir ekonomiye adil ve sürdürülebilir bir geçişi destekleyen  makul politikalar geliştirmek önemli olacaktır. Hükümetler, kamu politikasını özel inovasyonla uyumlu hale getirerek bu çabayı  daha da güçlendirebilir zira  bu, güvenli ve sürdürülebilir bir enerji geleceğine doğru önemli bir adımın olmazsa olmazıdır. Tüm  karbonsuzlaştırma çabalarına rağmen mevcut eğilimler, hırs ve net zeroya  ulaşmadaki çabalar yönelik  giderek  açılan makası gösteriyor. Artan ilerlemeyi üstel değişime dönüştürmek ve herkes için sürdürülebilir ve dayanıklı bir gelecek sağlamak için acil ve sürekli çabalar hayati önem taşıyor. Karbonsuzlaştırma ve karbon ayak izi küçültme yolunda ,,küresel barışı,adaleti, vicdanı, merhameti  ve insancıllığımızı unutmadan ciddiyet  ve samimiyetle tüm dünya için harekete geçme zamanı “şimdi”.

Enerji Sözleşmeleri ve Risk Uzmanı Çiğdem Yorgancıoğlu 
İstanbul 5 Ekim 2024  19:22