Sanatçı olmak için gereken aykırılığı üst düzeyde yaşayan Marina Abramoviç, bedenin ve zihnin sınırlarını zorladığı eserleri ile tüm dünyada kendini kabul ettirmiş biri.  

Uzun yıllar önce Amsterdam'a taşınan sanatçı burada, ikisinin de doğum günü olan 30 Kasım'da, kendiyle oldukça benzer bir düşünce yapısına sahip olan Frank Uwe Laysiepen, bilinen adıyla Ulay'la tanışıyor ve bu andan itibaren ikili, unutulmayan bir aşk hikayesi yazmaya ve belki de tüm hayatlarını bir performans sanatı haline getirmeye başlıyorlar.

Marina Abromovic beraber gerçekleştirdikleri ilk eserlerini şu sözlerle aktarıyor:

"Ulay ve ben, tanışıp birlikte çalışmaya başladıktan sonra ilk performansımız 1976 yılındaki 'Relation In Space' oldu ve Venedik Bienali için yapıldı. Bu parçanın fikri, koşan ve önden birbirine çarpan ve bir saat boyunca hızı artıran iki çıplak gövdeydi. Bu eril ve dişi enerjiyi bir araya getirmeyi ve O Benlik adını verdiğimiz bir şeyi yaratmayı gerçekten istedik. İşbirliği yapmak ve fikirlerimizi bir araya getirmek ve fikrin kimden geldiğini kimseye söylememek çok önemliydi. Bizim için gerçekten anlamlı olan ve bu tür bir üçüncü enerji alanını yaratan karışımdı."

1977'de "Relations in Time" adlı eserde 16 saat boyunca saçları birbirine bağlı olarak performans sergileyen çift, bedenlerinin sınırlarını zorlarken, birbirlerine yakın oldukları eserleri sıkça tercih ediyorlardı.

1980 yılında "Rest in Peace" adlı eserlerinde iki sanatçı, aşkı özetleyen bir performans sergiledi.

1983 senesinde, sanatçıları ve aşklarını en iyi tanımlayacak olan bir olayın başlangıcı yaşandı. "The Lovers" adındaki eserleriyle, Çin seddinin iki ucundan ayrı ayrı yürümeye başlayacak ve ortada buluştuklarında, nihai bir ortak projeye başlayacak, evleneceklerdi.

Bürokrasinin bu sanatı anlaması ve izin vermesi yaklaşık beş yıl sürdü. Nihayet iki uçtan yürümeye başlayan Ulay ve Abramović bir taş köprünün merkezinde bir araya geldi. 

Günde ortalama 20 km olmak üzere 90 gün yürüdüler ve her biri yaklaşık 2.000 km yol kat etti fakat kavuştukları zaman planlanan gibi bir düğün hiç olmadı. 

İzin uğraşlarıyla geçen 5 yılda, çift için birçok şey değişmişti. Abramoviç tanınan bir sanatçı olmaktan memnunken, Ulay anarşist yanından ayrılmak istemiyordu, zamanla sarsılan güven ve iletişimsizlikle "The Lovers" bir düğünden çok boşanma ayinine dönüştü. 

Kendileri gibi aşkları da sıra dışı olan bu çift, ayrılık için bir buçuk ay yürüyerek birbirlerine kavuşmayı bekledi.

Bu destansı ayrılık kavuşmasından sonra, 22 yıl boyunca birbirlerini görmeyen ikili, 2010 yılında Abramovic'in "The Artist is Present" adlı eserinde bir araya gelip sanat camiasında adeta nefesleri kesti. 

Abramovic bu eserinde, günde sekiz, toplamda 750 saat bir masada sessizce oturup, her 5 dakikada bir değişen katılımcılarla bakışıyordu.

Ulay'ın sürpriz katılımıyla Abramovic'in eserin temas etmeme kuralını bozarak, iki metrelik masanın uçlarından el ele tutuşup gözyaşları akıttığı anlar, çiftin ve aşkın tarihine kazılı anlardan biri olarak hafızalarda yerini aldı.

Ulay, 2 Mart 2020'de 76 yaşında savaştığı lenf kanserine yenik düşerek hayatını kaybetti.

2020 yılında Sabancı Müzesi'nde de eserlerini sergileyen Marina Abramovic, hala çok konuşulan sanatını icra etmeye devam ediyor...

Nota ve Tınıyla... 

macit.soydan@gmail.com