DÜNYA GEZGİNİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ (B) UZMANI ÇİĞDEM YORGANCIOĞLU AÇIKLADI: :TELEFERİKTE  CHI LANGE CHALLENGE   CLC 360 GÜVENLİK SENARYOLARI

Güney Afrika,Brezilya-Rio de Janeiro,,Norveç,Malezya İsviçre Alpleri,Arnavutluk Dajti tepesi, de dahil olmak üzere teleferiklerde yolculuk etmiş  dünyanın 5 kıtasında 107 ülke gezmiş ve aynı zamanda beraberinde pek çok ekip gezdirmiş olan İş Sağlığı Güvenliği B sınıfı uzmanı ve Kurumsal Riskler Eksperi Cigdem Yorgancıoğlu  Antalya'da teleferik kabininin düşmesi sonucu yaşanan kazanın ardından  güvenliğe dair bazı önemli konulara dair açıklamalarda bulundu.Bu açıklamalardan bir kısmında Yorgancıoğlu şunları  söyledi.

Öncelikle bu ölümlü kaza.Kopan teleferik direğinin çarptığı kabinin tabanının düşmesiyle, 54 yaşındaki avukat Memiş Gümüş hayatını kaybetti.Ailesi ve yakınlarının başı sağ olsun.Ülkmizin başı sağ olsun. Sabırlar dilerim. Yaralanmalar  da var,kronik hastalar var.  teleferiklerde mahsur kalan vatandaşların kurtulmaları sonrasında da travmaları olacak nereden bakarsanız son derece üzücü yüreğimiz burkuldu .Kazadan etkilenen tüm tarafların ailelerin acılarını derinden paylaşıyorum .

Kazaların önlenmesine yönelik ,kapsamlı İşletme ve bakım (O&M) yönetim hizmetleri de dahil olmak üzere zamana karşı dayanıklı eksiksiz çözümler sunan Yaratıcı Senaryo üretimleri havada denizde karada son derece önemlidir.Denizcilik sektöründe hali hazırda bu konuda CBT eğitimler için Deniz Kazalarının ,kazalara sebep olan hataların, ya da kaza olması öncesi ya da  sonucu alınması gereken tedbirlere ilişkin  senaryolar üretmekteyim en olmaz denilen siyah kuğu senaryolar gibi .Bu konuda hali hazırda bir kitap oluşturdum yayın öncesi edit aşamasında .  Bir teleferiğin kabinin altı kopar mı tabiki kopar .Bu üzücü kaza bu senaryoların değerini ve önemini alınması gereken dersler  şeklinde oldukça ağır bir şekilde hatırlattı.

Hatırlıyorum bir kaç sene önce Uludağ'da  teleferik istasyonuna giren boz ayıdan konuşuluyordu . Emniyet konularına ,matrak yanlarına odaklanıyoruz   bunu ayrıca senaryo özelinde başka bir  günün konusu olsun anlatayım zira ayının uzaklaştırılması sonrası oluşturabileceği görünmez kazalara ilşkin senaryolar oluşmuştu zinmde . Farenin kablo yemesi ve elektrik yangınına sebep olmasından daha ciddi türden hasarlar vesaire. Senaryolar önemli küçümsememek gerek keza ülkemiz Deprem kuşağında ve yaşadığımız acılar da ortada .  İşin erbabı yetenekli, bilişsel ve davranışsal açıdan mukavemetli,etik değerleri gözeten   ekiplerin güvenli, tutarlı ve özenli bakım çabalarına yönelmediği hiç bir yerde,hiç bir tesiste  emniyette değiliz unutmayalım.

Mevzuya dönelim;Tüm yapıların, ilgili meslek disiplinlerinde, uzman mühendis/mimarlarca  projelendirildiklerini  varsaymaktayız çoğu zaman .İşletmesi ve bakımı özel kurallara bağlı elektromekanik tesisler kapsamına giren teleferik hatlarının nokta,nokta tek tek güvenlik önlemlerinin gözden geçirilmesi elzemdir. tahribatsız muayene usulü ile yapılması önemli .Kaş yaparken göz çıkarmadan .  En üst düzeyde güvenlik sistemleriyle donatıldığını varsaydığımız  Teleferik/Telesiyej sistemlerinin güvenlik standartlarına uygun bakım ve denetimleri düzenli olarak ve çok sıkı bir şekilde ve çok taraflı  denetim  yapmak olmazsa olmazdır. Sadece yıllık periyodik bakımdan ya da sadece  kabinlerde yolcu konforunun artırılması gibi konulardan  bahsetmiyorum. Tesislerin güvenli ve uygun biçimde işletilebilmesi için ilgili TS  Standardına uygun işletme bakım ve kontrollerinin periyoduna uygun şekilde,en ince mühendislik uygulamaları gözetilerek ve esas alınarak  işin  ehilleri tarafından  yerine getirilmesi esastır..

Otomasyon ve elektrik sistemlerinde iyileştirme ve bakımlar son derece önemli. kablolu taşıma tesisatı işletme ve bakımı işin ehilleri tarafından yapılmalı ve denetlenmeli.Denetlenme derken içten dışa  bağımsız denetim kuruluşlarını da içine alıyorum.

 Az önce  cümlemin başında varsaydığımız diye bir ifade vardı işte o kritik kelime  " VARSAYMA " en riskli noktalardan biridir .Var Sayamayız ve yok da sayamayız.Yaşamımızın her alanında  risklerin önlenmesine yönelik ilk kural bu olmalı .işletme körlüğü, ve  niteliksiz,hatalı , dikkatsiz ve ihmalkar çalışmalardan arınmak için de senaryolar üretmek önemlidir. Bu nedenle kaza senaryolarında bilhassa bilişsel ve davranışsal risklerinin önemine dikkat çekmekteyim.Ve bu minvalde tüm CLC 360 Risk senaryolarımı da buna dayandırmaktayım. Mekanik ve elektronik tesisat ve aksamlar kadar önemlidir bu. tesisatın emniyetli ve uygun kullanımı da bilişsel ve davranışsal faktörlerin bir fonksiyonudur.

Misal ,   .Yapılan kontrollerde saptanan bir uygunsuzluğun  düzeltilmesi için rapor halinde İşletmeye bildirme konusunda bir ihmal ya fa hata direk insan davranışı ve bilişsel yönü  unsurudur. Başka bir örnek vereyim bu daha çok işletme yönetim riski . Bazen ciddi kurumların Teleferik Bakım Operatörü iş ilanı arana  vasıflar bölümünde Tercihen temel Elektrik-Elektronik bilgisine sahip gibi ifadeleri gördüğümde tercihen kelimesine takılıp  beynim yanıyor .Nasıl tercihen olabilir ki .Bütüncül bir yaklaşım  anlayışından son derece uzak bu. Fren bakımı yapan bir kişinin elektrikten anlayamayacağınızın da olabilirliğine  dair ufacık bir ihtimal olması durumunu düşünmek sigortaları attırıyor .Tek kablo teknolojisine sahip tek yönlü hareket eden bir Hava Asansörü  yani kablo her zaman aynı yönde sabit bir hızda hareket edİyor. Bu  elektrik motoruyla çalıştırılıyor ve aynı kablonun taşıma ve destekleme işlevi var. Araçların ve yolcularının ağırlığı sizce önemsiz olabilir mi . Devam edelim  Tek kablo teknolojisine sahip tek yönlü hareket eden bir Hava Asansörü  yani kablo her zaman aynı yönde sabit bir hızda hareket edİyor. Bu  elektrik motoruyla çalıştırılıyor ve aynı kablonun taşıma ve destekleme işlevi var. Araçların ve yolcularının ağırlığı sizce önemsiz olabilir mi . Devam edelim  sökülebilir kapalı kabinler olsun gondollar. Kablodan ayrılan ve istasyondan çıkarken tekrar devreye giren bir kavrama vasıtasıyla kabloya bağlanıyor.  Bu özellik sayesinde , yolcuların biniş ve inişlerini kolaylaştırmak için istasyonlardaki kabinlerin hızının rotadaki hıza bakılmaksızın azaltılmasına imkan  tanıyor.Bunun operatörünü düşünün mesela elektrikten tercihen anlasın diye bir şey düşünülebilir mi ?

İsviçre Alplerinde Mt.Blanc tepesinde idim bir gün . Yanımda 30 kişilik bir grup .  teleferik içinde iken makara sistemlerine arkaya aldığı manzara ile birlikte,seyahat adrenaline eşlik eden panoramik heyecanımın bir an kesintiye uğrayarak  gözlerim dalmış saniyenin bilmem nekadar kaçta kaçı bilmediğim bir anda zihnime takılan sorulardan biri şu idi Rüzgâr hızı artarsa kaç km/s hıza ulaştığında sistem otomatik olarak  hem sesli ve  hem ekranlardan görsel olarak operatörleri  ekstra önlemler almaya yönelik uyarmaya başlar  ve herhangi bir t anında kurtarılma gerekirse tahliye nasıl olur acaba diye .çelik halatları , hidrolik sistemleri ,motor aksamları, dikey ve yatay makaraları herşeyi kusursuz muydu acaba bindiğim teleferiğin .

Sorular çok Yetenekli bir beyin ve kalple yönetilir bu işler. O beyne sahip mühendisler,operatörler,idareciler  operasyonların kalbinin sorunsuz atmasını sağlayıcılarıdır. sorumlularıdır. Her br kendi alanında olduğu gibi alnına değen alanlarda da olabildiğine derinlemesine bilgi sahibi olmalı eğitimleri de yenilenmiş ve eksiksiz olmalıdır.Önemli bakım sorumluluğunu üstlenen  ekiplerin derin bir uzmanlık geliştirmesi esastır.Şakası yoktur bu işin. Tesislerin karmaşıklıklarına olan aşinalıkları, her görevin hassasiyet ve özenle yerine getirilmesinde önemlidir .Hatalardan öğrenmeleri  ve hatanın yenilenmemesi için üzerine düşünmek ve bunu düşüncesine ve davranışına yansıtması de bir o kadar önemlidir.

Erteleme davranışından kaçınmamak da ihmale yol açar. Proaktif önlemlerle kazaları ,hataları ,aksaklıkları ya da  arıza sürelerini etkili bir şekilde önlemek mümkündür. Üstelik bu davranış onarım maliyetlerini önemli ölçüde azaltır ya da artırır.Ertelemek ya da ertelememek elimizde ! bir atlamaya , bir ihmale bakar insan hataları ve ardından gelen ramak kala ya da kazalar .

Ezberlerle ve varsayımlarla eğitimsizlikle meraksızlıkla ,tedbirsizlikle yaşamamız gerektiğini  hatırlatan bir kaza idi bu konuda kapsamlı bir yayın ve eğitim için ufuk açıcı bir Chi Lange challenge CLC 360 RISK EducAction brief daha hazırlanıyor ve katılımcı izlenimleri ile ayrıca değerlendireceğiz .