Çocuklar bir yandan ölümün en acımasız haline tanık olurken, tanınmaz haldeki cesetleri renklerine göre ayırmayı da öğrenmişlerdir.

Savaşın getirdiği yangın ve yıkımın içinde hayatta kalmayı başaranlardan biri de on üç yaşındaki Katya Korotayeva’dır. Minsk’de yaşayan Katya, ilk gün yoğun bombardıman ateşine maruz kalan şehrin sokaklarında gördüğü manzarayı şöyle dile getirir:

“Yürüyorsun yerde kapkara bir ceset, yanan yaşlı bir adam demek. İleride küçük, pembe bir şey görüyorsun, demek ki yanan bir çocuk. Kömürleşmiş kalıntılar üzerinde pembe pembe yatıyorlardı. ”

Daha önce de belirtildiği gibi, savaş boyunca partizan çocukları ve eşleri ortaya çıkarılarak acımasızca öldürülmüşlerdir. Yedi yaşındaki Volodya Korşuk’un annesinin Alman askerleri tarafından öldürülmesine verdiği tepki oldukça anlamlıdır. Çocukluğun verdiği saf duygularla dedesine sorduğu soru, ölümü kabulleniş ama ölüm şeklini kabullenmeyişin göstergesidir:

“…Annemi getirdikleri ana dair hatırladığım şey, onu yüzünden vurduklarını fark edişimdi: yanağında birkaç tane siyah kurşun deliği vardı. Dedeme sorup duruyordum sürekli: “Neden yüzünden vurmuşlar ki sanki? Oysa annem ne kadar güzeldi…” 

Köyleri ve mezarlıkları bombalanan beş yaşındaki Vanya da ölülerin bile yeniden öldürüldüğünü anlatır. “Köyümüzü yaktılar. Köy mezarlığını bombaladılar… Ölüler toprağın üstünde yatıyordu… Sanki bir kez daha öldürülmüş gibi uzanıyordu hepsi… Kısa süre önce ölen dedem de yatıyordu yerde. Hepsi yeniden gömüldü…” 

Bir Alman askerini öldüren sekiz yaşındaki Vasya Saulçenko da ölümün, yaşamlarının ayrılmaz bir parçası olduğunu “…Bir sürü ölü vardı etrafta, ölülerin arasında yaşıyorduk. Hatta alışmıştık bile buna” diyerek ifade eder. Ardından da İkinci Dünya Savaşı’nı yaşayan neslin aslında bambaşka bir dünyanın insanları olarak yaşadıklarını düşünür:

“…İnsanın insanı öldürdüğünü görmemiş insanlar, bambaşka bir dünyanın insanlarıdır”

Savaş yıllarında çocuklar yalnızca ölümün pek çok şekline şahit olmazlar çoğu zaman ölüm kendilerini de bulur. On dört yaşındaki David Goldberg savaşın ilk gününe denk gelen, öncü kamp açılışında yer alanlardan biridir. Onlarca arkadaşının bombardımanlardan ya da açlıktan dolayı gözlerinin önünde ölmelerini şöyle anlatır:

“Şunu söyleyeyim size, belki biliyorsunuzdur: Savaş zamanı çocuk olanlar, çoğu kez cephede savaşan babalarından önce öldü. Savaş zamanı asker olanlardan önce… Onlardan önce... O kadar çok arkadaşımı gömdüm ki ben…” 

Savaşın yarattığı acımasızlıklar ve ölümler, çocukların saf ve güzel ruhlarında nefret duygusunu da filizlendirir. Nitekim on yaşındaki Saşa Kavruz diğer çocuklarla birlikte partizanlar tarafından ölümden kurtarılır. Saşa’ya “Yılbaşı ağacının altında şekerleme mi? Kurabiye mi? Yoksa bir parça ekmek mi istersiniz?” diye sorarlar. O da “bir avuç mermi” diye yanıtlar.” 

Tarihteki pek çok savaşın gerçeği olan açlık, İkinci Dünya Savaşı’nın da en büyük gerçeği olmuştur. Anlatıcıların cümlelerinde ölümle birlikte açlık kelimesi de sık sık yinelenir.

Hemen hepsi savaş yıllarındaki çocukluklarına döndüklerinde, hissettikleri açlık için “Sürekli yemek yemek istiyorduk”, “Bir türlü doymak bilmiyorduk”, “Hep açtım, sürekli bir şeyler yemek istiyordum” gibi cümleler kurarlar.

Babası ölen on yaşındaki Vera Taşkina acıktıkları zaman yemek yerine çorba kaselerinde su içtiklerini “Yemeklerde… su yiyorduk… öğle yemeği saati geldiğinde annem masaya bir tencere su koyuyordu. Biz de suyu çorba kaselerine koyuyorduk… akşam yemeğinde. Masada bir tencere sıcak su oluyordu… kışın da suyu renklendirecek herhangi bir şeyimiz yoktu. Çimen bile olmuyordu.” sözleriyle dile getirir.

Hatta erkek kardeşinin açlık duygusunu bastırabilmek için tuğla sobanın kenarını kemirdiğini söyler: “Erkek kardeşim açlıktan duvardaki taş fırının kenarını yemişti. Biz fırının kenarında çukur oluştuğunu fark edene dek her gün, her gün kemirmişti fırını.” 

Devam edecek... 

Nota ve Tınıyla... 

macit.soydan@gmail.com