8. Uluslararası Gıda Güvenliği Kongresi Sonuç Bildirgesi Yayınlandı: Gıda Güvenliğinde Güncel Gelişmeler Işığında Çözüm Odaklı Öneriler…

8. Uluslararası Gıda Güvenliği Kongresi “Gıda Güvenliği Sorumluluğumuzdur” sloganıyla  9 – 10 Mayıs 2024 tarihlerinde, İstanbul’da gerçekleşti. İki gün süren kongrede 14 yabancı ve 37 yerli konuşmacı 2 ana oturum, 3 interaktif panel ve 8 paralel oturumda sunumlarını gerçekleştirdi.

2007 yılından beri her iki senede bir düzenelenen sekizinci kongre; Gıda Güvenliği Derneği koordinatörlüğünde, Uluslararası Gıda Güvenliği Derneği (IAFP-International Association for Food Protection) işbirliği ve Tarım ve Orman Bakanlığı desteği ile düzenlendi. ; Meslek odaları, sektör dernekleri, üretici birlikleri, tüketici örgütleri gibi gıda zincirinin her aşamasını temsil eden 36 kurumun varlıkları ve katkıları ile düzenlenen 8. Uluslararası Gıda Güvenliği Kongresi 12 farklı ülkeden yabancı konuklar dâhil 450’den fazla kişinin katılımı ile yapıldı.

Dünyada gıda güvenliğinin iklim değişikliği, enflasyon, ekonomik ve sosyal eşitsizlikler, çatışmalar, tedarik zinciri güvenliği etkilerine bağlı olarak baskı altında olduğunu açıklayan Gıda Güvenliği Kongre Başkanı Dr. Samim Saner. bu saptamalara  bağlı olarak gıda güvenliği sistemlerinin, risklerinin de değişmekte olduğunu dile getirdi..  Saner sözlerine; “Bilim ve teknolojide yaşanan baş döndürücü gelişmeler, bilgiye ulaşmadaki kolaylığın gıda güvenliği konusunda pozitif etkileri olduğu kadar negatif etkilerinin de olması, artık gıda güvenliği konusunda başka bir boyuta ulaştığımızı göstermektedir.  Gıda güvenliğinde beklenmeyen risklere hazır olmak ve sürdürülebilir bir gıda güvenliği sistemi oluşturmak için yeni yaklaşımlara ihtiyaç vardır.” diyerek devam etti ve iki gün boyunca süren kongrenin güncel gelişmeler paralelinde çözüm odaklı önerileri içeren sonuç bildirgesini kamuoyu ile aşağıdaki maddeler altında paylaştı.

8. Uluslararası Gıda Güvenliği Kongresi Sonuç Bildirgesi:

11. Hayvansal gıdalarla bulaşan zoonotik hastalıklar gıda güvenliğinin en önemli konularından biridir. Zoonoz hastalık etkenleri ana hatları ile bakteri, virus, parazit olabilmektedir. Bakteriyel gıda zoonozları, insan sağlığı açısından önemli olan antibakteriyel direncin bir parçası da olabilmektedir. Bu kapsamda antimikrobiyel direnç, bir gıda güvenliği sorunudur.   Antimikrobiyel ilaçlara dirençli bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlar, günümüzde önemli bir küresel tehdit oluşturmaktadır. Antimikrobiyel direnç insanları, hayvanları ve çevreyi etkileyen ve bunlardan etkilenen bir “Tek Sağlık” sorunudur. Dünyada her üç dakikada bir çocuğun antibiyotiklere dirençli enfeksiyonlar nedeniyle sepsisten ölmesinden dolayı direnç “sessiz salgın” olarak da adlandırılmaktadır.

Gıda hayvanlarını enfeksiyon hastalıklardan koruma ve tedavi amacıyla kullanılan antibiyotiklerin bilinçsiz kullanımı da bu küresel tehdide katkıda bulunmaktadır. Antibiyotikler hayvanlarda bulunan ve insanlarda hastalık yapması olası bakterilerde (zoonotik) direnç gelişimine neden olabilmekte, bu dirençli bakteriler hayvansal ürünler ve çevreden insanlara bulaşabilmekte, insanlarda tedavisi zor zoonotik enfeksiyonlara neden olabilmektedir.

 Ülkemizde hayvanlarda antibiyotik kullanımının neden olduğu direncin boyutu henüz tam olarak ortaya konulmamıştır. Avrupa Birliği ülkelerindekine benzer şekilde hayvanlarda kullanılan antibiyotik miktarları ile zoonotik bakterilerdeki direnç arasındaki ilişki ülkemizde de tüm yönleriyle ele alınmalı ve elde edilen bilgiler her yıl kamuoyu ile paylaşılmalıdır.

“Avrupa Birliği Tek Sağlık 2022 Zoonoz Raporu” içerik ve şeffaf bir paylaşım olması açısından ülkemiz için çok değerli bir kılavuz niteliğindedir. Ülkemiz zoonozları ile ilgili neredeyse tek kaynak Tarım Bakanlığının da katkısıyla Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan ve sadece 2019 yılına kadar olan verileri içeren Türkiye Zoonotik Hastalıklar Eylem Planı’dır. Bu kapsamda akademi ve gıda ile uğraşan tüm paydaşların haklı beklentisi 2019 sonrası zoonoz verilerinin EFSA benzeri şeffaf şekilde paylaşılmasıdır.

Tarım ve Orman Bakanlığının bir yandan “Tek Sağlık” kavramının gerektirdiği biçimde Sağlık Bakanlığı ve diğer ilgili bakanlıklarla işbirliği ve veri paylaşımını, diğer yandan da veteriner sağlık ürünleri ve gıda gibi ilgili birimlerinin koordinasyonunu geliştirerek sürdürmesi yaşamsal bir zorunluluktur.

Antimikrobiyel direnç sorunuyla mücadelede gerek sektörler arası, gerek uluslararası işbirliği, hedef belirlenmesi, veri paylaşımı ve nihayet ortak akıl oluşturulması büyük önem taşımaktadır.

 2 - Gıdalarda önceki dönemlerde de bilinen veya yeni ortaya çıkan gıda ile temas eden malzemelerden gıdaya taşınan    kimyasallar, çevreden bulaşan kimyasallar, tarım ilacı kalıntıları (pestisitler) ve işlem bulaşanları bir başka yakıcı gıda güvenliği sorunudur. Kalıntı ve bulaşanlar, bilim temelli olarak yönetilemedikleri sürece insanlar, hayvanlar ve çevre için büyük bir tehdit oluşturmaktadırlar.

 - Plastik kirliliği neredeyse küresel iklim değişikliği kadar büyük bir çevre sorunu haline gelmektedir. Yapılan araştırmalarda mikro ve nanoplastiklerin içme sularında, hayvanlarda, su ürünlerinde ve kaçınılmaz olarak insan vücudunda bulundukları tespit edilmiştir. Sürdürülebilirlik ve gıda güvenliği birbirini tamamlayacak şekilde plastiklerin kullanımı ve regülasyonları konusunda alternatif ambalaj yaklaşımları da dâhil olmak üzere bütünsel bir bakış açısına ihtiyaç olduğu aşikârdır. Bu kapsamda başta tek kullanımlık plastiklerin kullanımının kontrol altına alınması olmak üzere gereksiz plastik kullanımı engellenmeli

 - Plastiklere alternatif güvenli ambalaj yönetimi arayışı dünya çapında devam etmeli, bu kapsamda başta tek kullanımlık plastiklerin kullanımının kısıtlanması olmak üzere gereksiz plastik kullanımı engellenmeli, plastikler kaynağında ayrı olarak toplanmalı, gıda güvenliği risklerini kontrol altına almak suretiyle plastiklerin yeniden kullanım ve geri dönüşümü konusunun çerçevesi ve detayları belirlenmeli ve en önemlisi plastikler küresel bir çevre-insan sağlığı bütünsel stratejisi ile yönetilmelidir.

- Tarım ilacı kalıntıları bir başka yaygın gıda güvenliği sorunudur. Kural dışı ve kontrolsüz kullanımları sonucunda toprakta, sularda oluşan ve etken maddelerin yarılanma ömrüne bağlı olarak uzun süre kalıcı olan kirlilik, sorunun boyutunun büyümesine neden olmaktadır. Tarım ilacı kalıntıları bitkisel ve hayvansal gıdalarla soframıza ulaşmaktadır. Ülkemizde de sınır aşan tarım ilacı kalıntısı içeren gıdalar en yaygın gıda güvenliği sorununu oluşturmaktadır. Bildirgemizde ilgili kısımda ayrıntılı biçimde yer aldığı gibi bu konuda denetimlerin etkin biçimde yürütülmesi, laboratuvar kapasitelerinin geliştirilmesi, sonuçların şeffaf biçimde paylaşılması ve iyi tarımsal uygulama örneklerinin yaygınlaşması son derece önemlidir.

- Küfler tarafından üretilmekte olan ve insan ve hayvanlara toksik etkisi bulunan mikotoksinler uzun yıllardır dünyada ve ülkemizde sık rastlanmakta olan önemli bir gıda güvenliği sorunudur.

BALKAN EKONOMİ HABER AJANSI