Fiyat politikalarının adil ve etik, işletme ve tüketici arasındaki ticari ilişkilerin sürdürülebilir olması kritik bir öneme sahiptir. İşletmelerin temel amacı, satışlarını ve karını arttırmak olsa da bunu etik kurallar doğrultusunda gerçekleştirmeleri gerekmektedir. Fiyat bir taraftan karlılığı sağlamakta diğer taraftan da firmanın hedef kitlesiyle olan iletişimini sağlamakta hatta bir rekabet aracı olarak kullanılabilmektedir.

İşletmelerin ürünlerini fiyatlandırırken maliyet-kar ilişkisini gözden kaçırmadan hakkaniyetli ve etik davranmaları müşteri memnuniyeti için önemlidir. Bugün fiyatların her geçen gün arttığı bir ortamda, tüketiciler fiyat konusunda çok hassas davranmaktadır. İşletmeler genellikle rekabeti haksız yere azaltabilecek ya da dolandırıcılık ve aldatma yoluyla tüketicilere doğrudan zarar verebilecek fiyatlandırma uygulamalarına girişebilmektedir.

Özellikle de temel tüketim mallarında tüketiciler, ürünün fiyatı ne olursa olsun onu satın almak zorunda kalabilmektedir. Bu durumda tüketiciler, satıcının potansiyel olarak tüketiciyi istismar edilebileceğinden endişe duyabilmektedir. Bunun önüne geçebilmek için tüketicilerin sürekli işletmeler arasında fiyat karşılaştırması yaptıkları, en ucuz ürüne ulaşmak için çaba, emek ve zaman harcadıkları gözlemlenmektedir. 

“Beklenmeyen fiyat artışları karşısında tüketiciler hem şaşırmakta hem de olumsuz bazı eylemler gerçekleştirebilmektedir” Bunun önüne geçebilmek amacıyla işletmeler fiyatları yükseltmeden karaborsacılık, gizli zam ve birim fiyatlama yapmama gibi farklı uygulamalar gerçekleştirebilmektedir. 

Fiyat farklılaştırması, aynı ürünün zamana, tüketici kitlelerine ya da koşullara göre
farklı şekillerde fiyatlandırılması stratejisidir. İşletmeler farklı şekillerde gerçekleştirdikleri fiyat farklılaştırmaları ile satışlarını ve karlarını geçici de olsa arttırmayı amaçlamaktadır. 

Baktığınızda bir çok işletmenin fiyatları rastgele kafalarına göre artırdığı da bilinmektedir. Hani nasıl olsa tüketici ne istersek onu öder mantığı ile. 

Aynı sokak üzerinde aynı malı satan iki esnaftan biri diğerinin üstünde bir rakam da verebilir. Bunun nedeni de biraz denetimsizlikten kaynaklanmaktadır. Bir anlamda haksız kazanç.

O zaman filmi şöyle bir geriye saralım ve gelelim yaklaşık 700 yıl öncesine. Eminim biraz bilginiz vardır.

Bağdat'ta büyük üstadlardan ders alan Ahi Evran, Arapların kurduğu Fütüvvet Teşkilatı'ndan etkilenerek, 1205'te Anadolu'ya gelmesinden kısa bir süre sonra ilk olarak Kayseri'de Ahilik Teşkilatı'nı kurmuştur.

Ahîlik kurumunun meslek ahlâkı, doğruluk ve bağlılığa dayanmaktadır. Bütün işlerde doğru hareket ön planda tutulmuştur. 

Peki, Ahîlik meslekî ahlâkının dayandığı prensipler nasıldır? 

Buyrun birlikte göz atalım; 

- Müşteriyi aldatmamak,

- Malı överek yalan söylememek,

- Hileli ölçüp tartmamak,

- İhtikâr (karaborsacılık) yapmamak,

- Müşteriyi kızıştırmamak,

- Alışverişte iyi muamelede bulunmak,

- Çalışanın sorumluluğunu bilmesi,

- Çalışanın işinde dikkatli olması,

- Çalışan ferdin işi savsaklamaması,

Gördüğünüz gibi içlerinde istediğimiz ürüne istediğimiz zaman zam yapabiliriz gibi bir madde yok. 

Bu prensipleri yaşayış felsefesi haline getirmiş bulunan Ahîlik kurumunun mensupları arasında "pazarlık" görülmez. Çünkü, Ahî ahlâkı ile yoğrulmuş bulunanlar, fahiş fiyatla mal satmayı veya fahiş fiyat isteyerek malın değerinin pazarlık konusu yapmayı büyük ahlâksızlık olarak kabul ederler.

Anlayan anlamıştır...

Nota ve Tınıyla... 

macit.soydan@gmail.com